Fábulas da motoserra

O día que o home se descubriu como unha singularidade no medio da natureza, algo decisivo deu comezo. Hoxe, tras longo tempo esgazado da substancia común, as súas relacións co medio raian na esquizofrenia. Disque superouse o punto de non retorno e o planeta Terra camiña cara o colapso provocado pola actividade humana. Pode ser. Se quixermos ver en detalle, agrandada como a través dunha lente de aumento, a esencia perversa das relacións da especie humana coa súa contorna tal e como esta se da no mundo occidental, abondaría con pousar a mirada nos concellarías de Medio Ambiente. Tanto ten a cidade de que se trate. Desque o elixido accede ao cargo, o noso bruído instálase na súa mente e o cativo non tarda en tomar decisións en consecuencia. Nunca falta fungo (como os Ophiostoma, causantes da letal grafiosis nos ulmeiros, ou a Endothia parasitica, peste dos castiñeiros) que xustifique a talla.

O ano pasado, o concello de Sheffield, que presumía de ser a cidade máis verde de Europa, eliminou preto de 3.400 árbores, e só parou obrigado pola firme oposición dos veciños. Por que destruír semellante riqueza forestal? Segundo os responsabeis municipais, para evitar que, debilitadas pola idade ou a enfermidade, as árbores caian o día menos pensado, causando danos nos bens materiais ou nas persoas. Véxase que o reino vexetal non goza da presunción de inocencia. No ano 2015, o concello de Madrid, tamén a prol da seguridade dos cidadáns, acometeu o proxecto de derrubar 1.500 árbores, disque vellas, doentes ou moribundas. Sería doado atopar ducias de casos similares. Aniquilar unha árbore é unha operación que non deixa pegada na conciencia do home porque está convencido de que a ela non o une máis que un vínculo utilitario: sombra, osíxeno, froito… Velaí o censo que veñen de facer en Nova York, e que inclúe o cálculo do rendemento económico que proporciona cada unha.  Así non ha estrañar que o concelleiro, en canto acha que o balance entre beneficio e risco potencial se inclina cara o segundo, mande tirar da correa de arranque.

Aurora contoume que hai que ir cara o Leste para atopar actitudes máis relaxadas diante da gran ameaza arbórea. En Istambul, asegura a miña amiga, o viaxeiro pode apreciar xa outro talante. Mesmo as guías turísticas recollen a diferente familiaridade coa que, nesta cidade situada no eixo entre Oriente e Occidente, os humanos conviven coas outras especies, sexan do reino animal ou do vexetal. As árbores, abandonadas ao seu propio azar, medran nos sitios máis caprichosos, lugares que desde o prisma produtivista serían molestos, inconvenientes, perigosos ou, aínda peor, onde a presenza do vexetal supón un lucro cesante que calquera firma consultora estaría encantada de calcular. Á beira do Bósforo ninguén parece ter problema en dar un rodeo por culpa dunha árbore, se cadra pensan que ela estaba alí primeiro. A xente non parece preocuparse de crecementos excesivos, de fungos ou de enfermidades latentes. Na antiga Bizancio nós temos pouco que facer. Se unha árbore ha de caer, será pola súa propia decrepitude, de morte natural. Se cadra, o concelleiro de Medio Ambiente calcula mínimo o risco de que pille debaixo algún cristián.